Duša slovenska (59)
“Srpski
narodni kalendar” predstavlja skup pravila, propisa o vremenskom računanju i
deljenju vremena na vremenske jedinice (dane, sedmice, mesece, godine). Reč
kalendar potiče od latinske reči kalenda, što znači prvi dan u mesecu. U novije
vreme postoje i mišljenja da reč potiče od srpske reči kolodar.
Najstariji kalendar računa vreme od postanka sveta, 1. septembra 5.508. godine pre rođenja Isusa Hrista. Prema tom kalendaru, sada je 7.527. godina. Ovaj kalendar su pored Vizantinaca, Rusa i drugih koristili i Srbi, ali sa izvesnim osobenostima.
Stari slovenski naziv za kalendar - mesecoslov - dugo je bio uobičajen u srpskom jeziku. Mnogo pre štampanih kalendara u Srba su postojali rukopisni kalendari, od kojih je sačuvan kalendar Gavrila Trojičanina iz 1648, koji se danas nalazi u Pragu. Po vremenu nastajanja i sadržaju slični su mu rukopisni kalendari koji se čuvaju u Srpskoj akademiji nauka i umetnosti, Manastiru Hilandar i Patrijaršiji Srpske pravoslavne crkve.
Prvi srpski kalendari, mesecoslovi, štampani su u Veneciji, Beču, Budimu i Temišvaru, gde su u to vreme postojale velike zajednice Srba. U štampariji Dimitrija Teodosijeva u Veneciji, 1765. godine štampan je, Slavenosrpski crkveni kalendar. U Beču, 1783, Zaharije Orfelin objavio je svoj Večni kalendar, koji se smatra prvim večitim kalendarom u Srba. U tom kalendaru objašnjena su razdoblja: čas, dan, sedmica, mesec, godina, vek. Govori se i o mesečevim menama, s napomenom da su stari narodi o mladini prinosili žrtve. Zatim, pominju se kretanje Sunca po zodijaku i pojave u prirodi koje ga prate, pa nejednakosti dana i noći. Sledi tablica devetnaestogodišnjeg kruga Meseca. Mogu se naći i drugi krugovi, te pravila kako se nalaze epahte, indikt, krug godina. Na kraju je štampano uputstvo za upotrebu Večnog kalendara.
Zlatno razdoblje za naše izdavače i štampare kalendara počelo je osnivanjem štamparije kod Srba 1831. Osnov svih tadašnjih kalendara bio je svecoslov, odnosno praznici svetaca. Ali osim toga u njima su se nalazile i narodne umotvorine, godine značajnih događaja, pripovetke i pesme onovremenih uglednih pisaca, prevodi književnih i stručnih radova, članci iz istorije, zemljopisa, opisi manastira, misli učenih ljudi... Zbog sveobuhvatnosti, stila pisanja i zanimljivosti tema, kalendari su skoro ceo 19. vek bili najpopularnija čitalačka štiva u srpskim domovima.
Na osnovu istraživanja Miloša Novakovića, jednog od najboljih znalaca knjige u Srbiji, zaključno sa 1945. štampano je ukupno 298 različitih kalendara na srpskom jeziku. Očito je da su kalendari bili svojevrsni čuvari nacionalnog i kulturnog identiteta Srba.
Etnolog Dragomir Antonić (1948.) već dugi niz godina objavljuje “Srpski narodni kalendar” kao svojevrsni put kroz prošlost srpskog naroda. Na osnovu obimnih istraživanja običaja i verovanja srpskog naroda svaki kalendar je obogaćen novim saznanjima i u svakom je utkana živopisna duša slovenska.
Najstariji kalendar računa vreme od postanka sveta, 1. septembra 5.508. godine pre rođenja Isusa Hrista. Prema tom kalendaru, sada je 7.527. godina. Ovaj kalendar su pored Vizantinaca, Rusa i drugih koristili i Srbi, ali sa izvesnim osobenostima.
Stari slovenski naziv za kalendar - mesecoslov - dugo je bio uobičajen u srpskom jeziku. Mnogo pre štampanih kalendara u Srba su postojali rukopisni kalendari, od kojih je sačuvan kalendar Gavrila Trojičanina iz 1648, koji se danas nalazi u Pragu. Po vremenu nastajanja i sadržaju slični su mu rukopisni kalendari koji se čuvaju u Srpskoj akademiji nauka i umetnosti, Manastiru Hilandar i Patrijaršiji Srpske pravoslavne crkve.
Prvi srpski kalendari, mesecoslovi, štampani su u Veneciji, Beču, Budimu i Temišvaru, gde su u to vreme postojale velike zajednice Srba. U štampariji Dimitrija Teodosijeva u Veneciji, 1765. godine štampan je, Slavenosrpski crkveni kalendar. U Beču, 1783, Zaharije Orfelin objavio je svoj Večni kalendar, koji se smatra prvim večitim kalendarom u Srba. U tom kalendaru objašnjena su razdoblja: čas, dan, sedmica, mesec, godina, vek. Govori se i o mesečevim menama, s napomenom da su stari narodi o mladini prinosili žrtve. Zatim, pominju se kretanje Sunca po zodijaku i pojave u prirodi koje ga prate, pa nejednakosti dana i noći. Sledi tablica devetnaestogodišnjeg kruga Meseca. Mogu se naći i drugi krugovi, te pravila kako se nalaze epahte, indikt, krug godina. Na kraju je štampano uputstvo za upotrebu Večnog kalendara.
Zlatno razdoblje za naše izdavače i štampare kalendara počelo je osnivanjem štamparije kod Srba 1831. Osnov svih tadašnjih kalendara bio je svecoslov, odnosno praznici svetaca. Ali osim toga u njima su se nalazile i narodne umotvorine, godine značajnih događaja, pripovetke i pesme onovremenih uglednih pisaca, prevodi književnih i stručnih radova, članci iz istorije, zemljopisa, opisi manastira, misli učenih ljudi... Zbog sveobuhvatnosti, stila pisanja i zanimljivosti tema, kalendari su skoro ceo 19. vek bili najpopularnija čitalačka štiva u srpskim domovima.
Na osnovu istraživanja Miloša Novakovića, jednog od najboljih znalaca knjige u Srbiji, zaključno sa 1945. štampano je ukupno 298 različitih kalendara na srpskom jeziku. Očito je da su kalendari bili svojevrsni čuvari nacionalnog i kulturnog identiteta Srba.
Etnolog Dragomir Antonić (1948.) već dugi niz godina objavljuje “Srpski narodni kalendar” kao svojevrsni put kroz prošlost srpskog naroda. Na osnovu obimnih istraživanja običaja i verovanja srpskog naroda svaki kalendar je obogaćen novim saznanjima i u svakom je utkana živopisna duša slovenska.
Knjižare Vulkan.rs
Priredila: Nadica Janić
.JPG)
2 коментара:
Što reći nego nešto vrijedno i poučno saznanje što iznimno raduje .
Hvala puno!
Постави коментар